កិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិរបស់អាស៊ាន និងប្រទេសដៃគូ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៩:៣២
នៅថ្ងៃច័ន្ទ ទី១១ តុលានេះ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិទំាង ១០រូបមកពីប្រទេសសមាជិកទំាង ១០របស់អាស៊ាន បានផ្តើមកិច្ចប្រជុំនៅក្នុងទីក្រុងហាណូយ ប្រទេសវៀតណាម។ បន្ទាប់មកនៅថ្ងៃអង្គារស្អែក កិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិនឹងត្រូវចូលរួមដោយបណ្តា ប្រទេសដៃគូ ៨ផ្សេងទៀតរួមមាន ប្រទេសអូស្រ្តាលី នូវែលហ្សេឡង់ ឥណ្ឌា ចិន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង រុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ នៅក្រៅ ក្របខ័ណ្ឌនៃកិច្ចប្រជុំ ក៏មានកិច្ចប្រជុំជាឧភតោភាគីរវាងរដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិចិន និងជប៉ុន បន្ទាប់មកចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប្រធានបទនៃកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិរបស់អាស៊ាន គឺសន្តិសុខនៅក្នុងតំបន់ និងសន្តិសុខនាវាចរណ៍តាមសមុទ្រ។ ថ្លែងនៅចំពោះមុខក្រុមអ្នកកាសែត លោករដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិវៀតណាមបានលើកថា ជម្លោះដែនសមុទ្រនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលចិនកំពុងមានជម្លោះជាមួយបណ្តាប្រទេសអាស៊ានមួយចំនួន ដូចយ៉ាង ប្រ៊ុយនេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីព្វីន និងប្រទេសវៀតណាម ក៏អាចដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងរបៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំដែរ។
នៅក្នុងបញ្ហាដ៏រសើបនេះ លោករដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិវៀតណាមបានប្រាប់ឲ្យដឹងថា ប្រទេសដែលពាក់ព័ន្ធផ្ទាល់ត្រូវស្វែងរកដំណោះស្រាយរួមមួយដោយផ្អែកតាមច្បាប់អន្តរជាតិ និងដែលមានការទទួលយល់ព្រមពីភាគីនីមួយៗ ពិសេស ឲ្យភាគីនីមួយៗទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍រៀងៗខ្លួន។
តែលោករដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិម៉ាឡេស៊ីបានព្រលយពាក្យថា គេមិនគួរលើកយកជម្លោះដែនសមុទ្រនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងមកធ្វើជាប្រធានបទរួមនៃកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិរបស់អាស៊ានទេ ព្រោះវាជាបញ្ហារវាងប្រទេស និងប្រទេសដែលគួរតែមានការចរចាជាឧភតោភាគី។
ក្រៅពីប្រធានបទរួមទាក់ទងនឹងបញ្ហាសន្តិសុខ រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិអាស៊ានក៏បានលើកយកមកជជែកនូវប្រធានបទមួយចំនួនទៀត រួមមាន កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យមនុស្សធម៌ និងជំនួយ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រយុទ្ធប្រឆំាងនឹងភេរវនិយម និងចោរសមុទ្រ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តយោធា និង កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរក្សាសន្តិភាពនៅក្នុងតំបន់ និងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
ចិន និងជប៉ុនព្យាយាមកាត់បន្ថយភាពតានតឹងរវាងគ្នា
ជំនួបជាឧភតោភាគីរវាងប្រមុខការពារជាតិជប៉ុន និងចិនត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅក្រៅក្របខ័ណ្ឌនៃកិច្ចប្រជុំរវាងថ្នាក់រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិរបស់អាស៊ាន និងកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិរបស់អាស៊ានជាមួយនឹងប្រទេសដៃគូ ៨ផ្សេងទៀត។ នៅក្នុងកិច្ចចរចារវាងរដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិជប៉ុន និងចិននាព្រឹកមិញ ភាគីទំាងពីរបានឯកភាពគ្នាបង្កើតឲ្យមានប្រព័ន្ធទាក់ទងរួមមួយ ដើម្បីចៀសវាងកុំឲ្យមានវិបត្តិការទូតថ្មីទៀត ដូចដែលភាគីទំាងពីរបានជួបប្រទះកាលពីដើមខែកញ្ញាកន្លងទៅថ្មីៗនេះ។
វិបត្តិការទូតដែលបានផ្ទុះជាថ្មីកាលពីថ្ងៃទី៧ កញ្ញាកន្លងទៅ បន្ទាប់ពីកប៉ាល់នេសាទចិនមួយគ្រឿងបានបើកទៅបុកនាវាល្បាតជប៉ុនពីរគ្រឿងនៅក្បែរទីប្រជុំកោះ Senkaku។ ភ្លាមមួយរំពេច រដ្ឋអំណាចជប៉ុនបានចាប់ទុកកប៉ាល់នេសាទ ព្រមទំាងឃុំខ្លួនអ្នកនេសាទទំាងអស់ទៀតផង។ ទីបំផុត និងបន្ទាប់ពីមានសង្រ្គាមពាក្យសំដីជាហូរហែមក ជប៉ុនក៏បានសម្រេចដោះលែងក្រុមអ្នកនេសាទចិនទំាងអស់។ ចំណែកឯចិន ក៏បានសម្រេចដោះលែងជនជាតិជប៉ុនដែលខ្លួនបានចាប់ទំាងអស់ដែរ។ នេះជាវិបត្តិការទូតដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមួយដែលចិន និងជប៉ុនមិនធ្លាប់មានទេ គិតតំាងពីឆ្នំា ២០០៦មក។
គឺទើបតែនៅក្រោយជំនួបរវាងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិន Wen Jiabao និងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន Naoto Kan នៅក្រៅក្របខ័ណ្ឌនៃជំនួបកំពូលអាស៊ាន អឺរ៉ុបក្នុងទីក្រុងប្រុចសែល ប្រទេសបែលហ្សិកកាលពីថ្ងៃទី ៤ តុលា កន្លងទៅថ្មីៗនេះទេ ទើបភាពតានតឹងរវាងប្រទេសទំាងពីរហាក់ដូចជាបានធ្លាក់ចុះវិញបន្តិច។ មួយវិញទៀត ចិន និងជប៉ុនបានប្តេជ្ញាពង្រឹងបន្ថែមទៀត ដៃគូ ជាយុទ្ធសាស្រ្តរវាងគ្នា។
យ៉ាងណាក៏ដោយ គន្លឹះនៃបញ្ហាមិនទាន់បានដោះស្រាយនៅឡើយទេ ព្រោះថា ទីប្រជុំកោះ Senkaku ដែលគ្មានមនុស្សរស់នៅ តែសម្បូរធនធានធម្មជាតិនោះ នៅតែជាថ្នំាបំពុលទំនាក់ទំនងរវាងជប៉ុន និងចិន ដែលម្នាក់ៗបានទាមទារជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។
សហរដ្ឋអាមេរិក និងចិនភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងយោធាឡើងវិញ
តំាងតែពីខែមករាមកម្ល៉េះ ដែលចិនបានផ្តាច់ទំនាក់ទំនងយោធាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក។ ការព្យួរទំនាក់ទំនងយោធា បន្ទាប់ពីចិនខឹងអាមេរិកលក់គ្រឿងសព្វាវុធទៅឲ្យតៃវ៉ាន់។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ អាមេរិកបានតាមដានមិនប៉ប្រិចភ្នែកវិបត្តិការទូតចុងក្រោយរវាងចិន និងជប៉ុន។ តាមរយៈវិបត្តិការទូតចុងក្រោយរវាងចិន និងជប៉ុននេះ បានធ្វើឲ្យអាមេរិកបារម្ភកាន់តែខ្លំាងអំពីមហិច្ឆតារបស់ចិននៅក្នុងតំបន់។ គឺជាមហិច្ឆតាមួយដែលអាមេរិកមិនអាចឈរឱបដៃមើលបានទេ។
នៅជំនួបរវាងលោករដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិចិន និងអាមេរិកក្នុងថ្ងៃច័ន្ទ ទី១១ តុលានេះ ភាគីអាមេរិកបានព្យាយាមជំនះចិនឲ្យរួមសហការដោយផ្ទាល់នៅក្នុងវិស័យការពារ។ សហការដោយផ្ទាល់នៅក្នុងវិស័យការពារ ដែលនឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍សម្រាប់ទំាងអស់គ្នា នេះជាការថ្លែងរបស់អ្នកនំាពាក្យក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក។ នៅក្នុងជំនួបរវាងលោករដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិអាមេរិក និងចិន លោករដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិអាមេរិក Robert Gates បានអំពាវនាវដោយមិននិយាយចំឈ្មោះប្រទេសចិនថា គេគួរតែបោះបង់ចោលគំនិតចាស់គំរិលដែលសល់ពីសម័យសង្រ្គាមត្រជាក់ស្តីពីយុទ្ធសាស្រ្តការពាររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ លោក Robert Gates បានវាយតម្លៃថា គំនិតចាស់គំរិលទំាងនេះមិនបានឆ្លុះបញ្ចំាងឲ្យឃើញនូវបញ្ហាធំៗជាច្រើន ដែលត្រូវពុះពារជំនះនាប៉ុន្មានទសវត្សចុងក្រោយនេះទេ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក Robert Gates បានយល់ព្រមតាមការអញ្ជើញរបស់ភាគីចិនឲ្យទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសចិននាពេលខាងមុខ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ នេះជាលើកទីមួយបង្អស់ ដែលប្រមុខការពារជាតិនៃប្រទេសទំាងពីរ ចិន អាមេរិកបានអង្គុយជជែកទល់មុខគ្នា។
ចិន និងអាមេរិកសម្លឹងមើលគ្នាយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ននៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍អាមេរិក ក៏ដូចក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ចិន បារម្ភខ្លាំងឡើងៗ ខ្លាចក្រែងមានការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន នៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។ នៅម្ខាង កងទ័ពអាមេរិកកំពុងពង្រឹងទីតាំងរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ រីឯនៅម្ខាងទៀត កងទ័ពចិនក៏កំពុងពង្រីកដែនអំណាចរបស់ខ្លួន នៅទីនោះដែរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ការមិនយល់ស្របគ្នារវាងប្រទេសទាំងពីរ ចំពោះច្បាប់នាវាចរណ៍ និងការធ្វើសមយុទ្ធសម្ញែងដាក់គ្នា នាប៉ុន្មានសប្តាហ៍ចុងក្រោយនេះ បង្កឲ្យមានការមើលមុខគ្នាមិនចំរវាងមហាអំណាចទាំងពីរ។
អធិករណ៍ជាយថាហេតុ នាអនាគតខាងមុខ រវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងចិន អាចនឹងកើតចេញពីការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងកងទ័ពជើងទឹកនៃប្រទេសទាំងពីរ។
ពីព្រោះម្យ៉ាង ចិនបាននិងកំពុងបន្តបង្កើនវត្តមានព្រមទាំងសកម្មភាពនៃកងទ័ពជើងទឹក នៅលើផ្ទៃនៃបណ្តាសមុទ្រជិតនិងជុំវិញប្រទេសខ្លួន។ ពីព្រោះម្យ៉ាងទៀត កងទ័ពអាមេរិកពិសេសកងទ័ពជើងទឹកដែលឈរជើងនៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកជាច្រើនទសវត្សរ៍កន្លងមកហើយ ក៏កំពុងនិងបន្តបង្កើនសកម្មភាពរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ដែរ។
ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ចិនបានចាយប្រាក់ជាច្រើនម៉ឺនលានដុល្លារ ដើម្បីធ្វើនវូបនីយកម្មទៅលើកងទ័ពជើងទឹករបស់ខ្លួន។ ពីអំណើះតទៅ ចិនមាននាវាមុជទឹក ដែលបំពាក់ទៅដោយមីស្ស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរ ហើយនាពេលឆាប់ៗខាងមុខ ចិននឹងមាននាវាផ្ទុកយន្តហោះទៀតផង។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ ដូចដែលរបាយការណ៍មួយរបស់មន្ទីរបញ្ចកោណអាមេរិកបានគូសបញ្ជាក់កាលពីដើមសប្តាហ៍អ៊ីចឹង ចិនមានមហិច្ឆតាពង្រីកដែនអំណាចនិងដែនប្រមាញ់របស់ខ្លួនទៅឲ្យកាន់តែឆ្ងាយ ក្នុងផ្ទៃសមុទ្រទាំងអម្បាលម៉ាននៅប៉ែកខាងត្បូង នៅប៉ែកអាគ្នេយ៍ និងនៅប៉ែកខាងកើតនៃប្រទេស។ ជាក់ស្តែង កន្លងទៅថ្មីៗនេះ នាវាចម្បាំងរបស់ចិនបានចូលទៅជិតមែនទែន ជិតប៉ែកខាងត្បូងនៃប្រទេសជប៉ុន ជាហេតុបានធ្វើឲ្យទីក្រុងតូក្យូភិតភ័យនិងស្រែកតវ៉ា។
ទន្ទឹមជាមួយគ្នានេះ សហរដ្ឋអាមេរិក បានប្រមូលនាវាមុជទឹកដែលមានតួនាទីខាងវាយលុក ព្រមទាំងនាវាចម្បាំងជាច្រើនគ្រឿង មកដាក់ជិតមូលដ្ឋានយោធារបស់ខ្លួននៅប្រទេសជប៉ុននិងនៅកោះGuam។
គឺចលនាកាន់តែមមាញឹកនៃកងទ័ពរបស់មហាយក្សទាំងពីរ នៅក្នុងដែនទឹកតែមួយនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍កាន់តែបារម្ភ បារម្ភក្រែងមានការប៉ះទង្គិចគ្នា នៅថ្ងៃណាមួយ។
ចំពោះអ្នកឯកទេសនៃបញ្ហាចិននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ដូចអ្នកឯកទេសនៃបញ្ហាអាមេរិកនៅប្រទេសចិន ការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងកងទ័ពជើងទឹកនៃប្រទេសទាំងពីរអាចកើតឡើងគ្រប់ពេលវេលា។ ពីព្រោះ កងទ័ពអាមេរិកនិងកងទ័ពចិនអស់មានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នា តាំងពីខែមករាដើមឆ្នាំ២០១0ម្ល៉េះ គឺតាំងពីអាមេរិកបានសម្រេចលក់អាវុធទៅឲ្យកោះតៃវ៉ាន់រួចមក និងពីព្រោះកងទ័ពនៃប្រទេសទាំងពីរគ្មានចក្ខុនិមិត្តរួមគ្នា នៅចំពោះមុខច្បាប់នាវាចរណ៍។
សម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក ការធ្វើចរាចរណ៍នៅលើដែនទឹកអន្តរជាតិ និងការបន្តឃ្លាំមើលដែនទឹកដែលគេចាត់ទុកថាជារបស់អន្តរជាតិ គឺជាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់គេ។ គឺនៅក្នុងន័យនេះហើយ បានជាកាលពីថ្ងៃទី៨សីហាកន្លងទៅនេះ នាវាផ្ទុកយន្តហោះមួយគ្រឿងរបស់អាមេរិក បានទៅប្រទេសវៀតណាម ដោយបានចូលទៅចត នៅម្តុំទីប្រជុំកោះParacel ដែលជាតំបន់ប្រទាញប្រទង់គ្នារវាងចិននិងវៀតណាម។
រីឯសម្រាប់ប្រទេសចិនវិញ កងទ័ពអាមេរិកគ្មានសិទ្ធិចូលមកក្នុងដែនទឹក ដែលជាទីជម្លោះរវាងចិននិងប្រទេសដទៃណាមួយផ្សេងទេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ចិនក៏មិនសុខចិត្តឲ្យមានដែរ រាល់សមយុទ្ធដែលធ្វើឡើង នៅជិតព្រំដែនគោកឬព្រំដែនទឹកជាមួយប្រទេសខ្លួន ដូចដែលម៉ៅ សេទុង ធ្លាប់បាននិយាយថា« យើងមិនអនុញ្ញាតឲ្យគេចូលមកដេកស្រមុកនៅជិតគ្រែរបស់យើងទេ»។ អ៊ីចឹងហើយបានជា ថ្នាក់ដឹកនាំចិនប្រឆាំងនឹងសមយុទ្ធរួមគ្នារវាងអាមេរិកនិងកូរ៉េខាងត្បូង ម្តុំសមុទ្រលឿង នៅចម្ងាយប្រមាណតែ៥០០គ.ម ប៉ុណ្ណោះពីទីក្រុងប៉េកាំង។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក ទាំងប្រទេសចិន គ្មានបំណងបង្ករឿងនិងមិនចង់ឲ្យមានឧប្បត្តិហេតុយោធាកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់ទេ។ ចំពោះទីក្រុងប៉េកាំង រាល់ការប៉ះទង្គិចគ្នាជាមួយអាមេរិកនៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក អាចនឹងធ្វើឲ្យខូចខាតមហិច្ឆតាសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន។ ចំពោះអាមេរិកវិញ រាល់ឧប្បត្តិហេតុយោធាជាមួយចិននៅក្នុងតំបន់ អាចនឹងធ្វើឲ្យប្រែប្រួលស្ថានភាពStatut Quo មួយដែលខ្លួនទាញបានផលចំណេញផ្នែកភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ជាច្រើនទសវត្សរ៍កន្លងមកហើយ។
ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងបរិបទមួយតានតឹង ដ្បិតជាសង្គ្រាមចិត្តសាស្រ្តនិងជាការសម្ញែងឫទ្ធិយោធាដាក់គ្នារវាងអាមេរិកនិងចិន ការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងកងទ័ពជើងទឹករបស់ប្រទេសទាំងពីរអាចកើតមានឡើងដោយចៃដន្យគ្រប់ពេលវេលា៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ