តុលាការឡាអេបើកសវនាការស្តាប់អាហ្វ្រិកខាងត្បូងចោទអ៊ីស្រាអែលពីបទប្រល័យពូជសាសន៍នៅហ្កាហ្សា
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៩:០០
បីខែក្រោយធ្វើសង្រ្គាមនៅទឹកដីហ្កាហ្សា ដើម្បីសងសឹកនឹងក្រុមហាម៉ាសដែលវាយឆ្មក់ចូលសម្លាប់មនុស្សនៅទឹកដីអ៊ីស្រាអែល តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ នៅទីក្រុងឡាអេ បានសវនានៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី១១មករា ទៅតាមពាក្យបណ្តឹងរបស់អាហ្វ្រិកខាងត្បូង ដែលបានចោទប្រកាន់អ៊ីស្រាអែល ថា បានប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ នៅហ្កាហ្សា។ គិតចាប់តាំងពីការវាយប្រហាររបស់ក្រុមប្រដាប់អាវុធហាម៉ាសដែលបានចូលសម្លាប់មនុស្សប្រមាណ ១១៤០នាក់ នៅអ៊ីស្រាអែល ប្រតិបត្តិការសងសឹករបស់កងទ័ពអ៊ីស្រាអែល នៅទឹកដីហ្កាហ្សា គិតចាប់តាំងពីថ្ងៃទី ៧តុលា បានសម្លាប់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនយ៉ាងតិច ២៣ ០០០នាក់ ដែលភាគច្រើនជាប្រជាជនស៊ីវិល ស្ត្រី និងកុមារ។
នៅប្រទេសហូងឡង់ តុលាការយុត្តធម៌អន្តរជាតិនៅទីក្រុងឡាអេ នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះបើកសវនាការលើសំណុំរឿងប្រល័យពូជសាសន៍នៅហ្កាហ្សា ដែលមានប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនជាជនរងគ្រោះ។ ម្ចាស់ដើមបណ្តឹងនៅក្នុងរឿងនេះ គឺអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ចំណែកអ៊ីស្រាអែលជាអ្នករងការចោទប្រកាន់។
តុលាការក្រុងឡាអេ បើកសវនាការនៅថ្ងៃនេះ បន្ទាប់ពីបានទទួលពាក្យបណ្តឹងរបស់អាហ្វ្រិកខាងត្បូង កាលពីថ្ងៃទី ២៩ធ្នូកន្លងទៅ ដែលនៅក្នុងនោះ អាហ្វ្រិកខាងត្បូងចោទប្រកាន់អ៊ីស្រាអែលពីបទប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅហ្កាហ្សា។ អាហ្វ្រិកខាងត្បូងចេញមុខ ចោទប្រកាន់អ៊ីស្រាអែល ជំនួសប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ដោយសារហេតុផលពីរ៖
ទី១ ដោយសារតែតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិជាអ្នកដោះស្រាយវិវាទរវាងប្រទេស ហើយប៉ាឡេស្ទីននៅមិនទាន់មានរូបរាងជាប្រទេស។ អាហ្វ្រិកខាងត្បូង ចេញមុខជំនួសប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ប្តឹងអ៊ីស្រាអែល។ ម្យ៉ាង អាហ្វ្រិកខាងត្បូង និងអ៊ីស្រាអែល សុទ្ធជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីប្រល័យពូជសាសន៍ ដែលគេបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៤៨ នៅក្រោយពីមានការសម្លាប់ប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើជនជាតិជ្វីហ្វ នៅក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី២។ ដោយដាក់ពាក្យបណ្តឹងប្រឹងអ៊ីស្រាអែល អាហ្វ្រិកអះអាងថា ខ្លួន ធ្វើ ក្នុងនាមជាហត្ថលេខីមួយនៃអនុសញ្ញាស្តីពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ សម្រាប់អាហ្វ្រិកខាងត្បូង ដោយធ្វើសង្រ្គាម នៅទឹកដីហ្កាហ្សា ដែលបានសម្លាប់ប្រជាជនស៊ីវិលប៉ាឡេស្ទីន ជាង ២ម៉ឺននាក់ គិតចាប់តាំងពីថ្ងៃទី ៧តុលា អ៊ីស្រាអែលបានរំលោភសំដី ពាក្យប្តេជ្ញារបស់ខ្លួន នៅពេលចុះហត្ថលេខាលើអនុសញ្ញា ដោយថា អ៊ីស្រាអែលនឹងទប់ស្កាត់មិនឲ្យមានការសម្លាប់ប្រល័យពូជសាសន៍ កើតមានសាជាថ្មី នៅក្នុងពិភពលោក។
ទី២ អាហ្វ្រិកខាងត្បូងចេញមុខជួយការពារបុព្វហេតុរបស់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន មកពី អាហ្វ្រិកខាងត្បូង ធ្លាប់មានប្រវត្តិទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធិជាមួយប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន តាំងពីនៅអតីតកាល។ គណបក្សកាន់អំណាចនៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូងសព្វថ្ងៃ គឺគណបក្សសភាជាតិអាហ្រ្វិកធ្លាប់មានប្រវត្តិសាមគ្គីភាពជាមួយ ប៉ាឡេស្ទីន តាំងពីជំនាន់ លោកប្រធានាធិបតីអាហ្វ្រិកខាងត្បូង នែលសុន ម៉ង់ដេឡាម្ល៉េះ។ ធ្លាប់តស៊ូ ប្រឆាំងនឹងការគ្រប់គ្រង របស់ក្រុមស្បែកស រហូតទទួលបានការបោះឆ្នោតប្រជាធិបតេយ្យ ថ្នាក់ដឹកនាំជាតិនិយមអាហ្វ្រិកខាងត្បូងយល់ថា ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនក៏រងគ្រោះឈឺចាប់ ដោយសារការជិះជាន់ដូចជាប្រជាជនអាហ្វ្រិកខាងត្បូង។ នៅខែធ្នូកន្លងទៅនេះ ប្រធានាធិបតីអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ដែលធ្លាប់ចេញមុខរិះគន់សង្រ្គាមអ៊ីស្រាអែលនៅហ្កាហ្សា បាននិយាយប្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំជ្វីហ្វនៅអាហ្រ្វិកខាងត្បូងថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកឈរ នៅខាងប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ដែលរងការជិះជាន់ ការធ្វើបាបរាប់ទសវត្សរ៍ ដូចប្រជាជនអាហ្វ្រិកខាងត្បូង។
តើពិតជាមានការប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅហ្កាហ្សា ដូចការលើកឡើងរបស់អាហ្វ្រិកខាងត្បូង?
នៅក្នុងឯកសារបណ្តឹងកម្រាស់ ៨៤ទំព័រ ដែលដាក់ជូនទៅកាន់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ភាគីអាហ្វ្រិកខាងត្បូងអះអាងថា ពិតជាមានការប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន នៅហ្កាហ្សា ដោយសំអាងទៅលើសេចក្តីរាយការណ៍របស់អ្នកកាសែត អង្គការមនុស្សធម៌ សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងសេចក្តីប្រកាសផ្លូវការរបស់រដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែលខ្លួនឯង។
ភាគីអាហ្វ្រិកខាងត្បូងនិយាយថាខ្លួនចោទប្រកាន់អ៊ីស្រាអែលពីបទសម្លាប់ប្រល័យពូជសាសន៍ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនក៏ព្រោះថា ការទម្លាក់គ្រាប់ សង្រ្គាមឈ្លានពានរបស់កងទ័ពអ៊ីស្រាអែលនៅហ្កាហ្សា មានគោលដៅបំផ្លាញផ្នែកសំខាន់របស់ជាតិ ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។ នៅក្នុងពាក្យបណ្តឹងរបស់ខ្លួន អាហ្វ្រិកខាងត្បូងបានទាមទារពីរចំណុចសំខាន់។ ទី១ គឺអាហ្វ្រិកខាងត្បូងចង់ឲ្យតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិចេញសាលក្រមថា អ៊ីស្រាអែលរំលោភកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ដែលមានចែងនៅក្នុងអនុសញ្ញាស្តីពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ ជាមួយសេចក្តីសម្រេចនេះ តុលាការក្រុងឡាអេអាចទាមទារឲ្យអ៊ីស្រាអែលបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់សកម្មភាព វិធានការដែលបង្កឲ្យមានការខាតបង់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។ នៅក្នុងចំណុចទាមទារទី១របស់ខ្លួន អាហ្វ្រិកខាងត្បូងចង់ឲ្យតុលាការក្រុងឡាអេកាត់ទោសឧក្រិដ្ឋជនដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការសម្លាប់ប្រល័យពូជសាសន៍លើប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។
ចំណុចទី២ដែលអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ទាមទារដែរ គឺ គេចង់ឲ្យតុលាការក្រុងឡាអេចេញសេចក្តីសម្រេច ស្តីពីmesure conservatoire ឬ វិធានការរក្សាទុក ៩ចំណុច ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបាត់បង់ភ្លាមៗ និងមិនអាចត្រលប់ក្រោយវិញបាន នៅតំបន់ហ្កាហ្សា។ វិធានការរក្សាទុក ទាំង៩ចំណុចមានដូចជា ការព្យួរជាបន្ទាន់ប្រតិបត្តិការយោធា នៅហ្កាហ្សា ការហាមឃាត់សកម្មភាពយោធា។ ការបង្ការទប់ស្កាត់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ការការពារប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ការបង្ការកុំឲ្យមានការញុះញង់ឲ្យធ្វើសកម្មភាពប្រល័យពូជសាសន៍ និងការអភិរក្សការពារភស្តុតាង ជាដើម។
អ៊ីស្រាអែលវិញឆ្លើយតបយ៉ាងណាវិញ ទៅនឹងការចោទប្រកាន់របស់អាហ្វ្រិកខាងត្បូង?
អ៊ីស្រាអែលទាត់ចោលពាក្យចោទប្រកាន់របស់អាហ្វ្រិកខាងត្បូង និងចាត់ទុកអាហ្វ្រិកខាងត្បូងថាកំពុងចូលដៃ ចូលជើងជាមួយក្រុមហាម៉ាស។ សម្រាប់អ៊ីស្រាអែល ពាក្យចោទប្រកាន់របស់អាហ្វ្រិកខាងត្បូងគ្មានមូលដ្ឋាន និងសាហាវអាក្រក់ខ្លាំងណាស់ ព្រោះថា អ្នកដែលត្រូវគេចោទថា ប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍មិនមែន អ៊ីស្រាអែល ប៉ុន្តែ ក្រុមហាម៉ាស ដែលបានលើកគ្នាមកសម្លាប់មនុស្សជាង១ពាន់នាក់ នៅក្នុងទឹកដីអ៊ីស្រាអែល។
ជាថ្មីម្តងទៀត អ៊ីស្រាអែលនិយាយការពារខ្លួនថា ប្រតិបត្តិការយោធានៅហ្កាហ្សា គ្រាន់តែជាការប្រើសិទ្ធិការពារខ្លួនរបស់អ៊ីស្រាអែលតែប៉ុណ្ណោះ នៅក្រោយពេលក្រុមហាម៉ាសចូលទៅសម្លាប់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលកាលពីថ្ងៃទី ៧តុលា។ បើតាមអ៊ីស្រាអែល ប្រតិបត្តិការយោធានៅហ្កាហ្សា មានគោលដៅតែមួយគត់ គឺកម្ទេចក្រុមហាម៉ាសដែលជាគ្រោះថ្នាក់គំរាមកំហែងសន្តិសុខរបស់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល។ ម្យ៉ាង គេមិនអាចចោទអ៊ីស្រាអែលថា ប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍បានទេ ព្រោះថា រហូតមកដល់ពេលនេះ កងទ័ពអ៊ីស្រាអែលមិនដែលដៅបាញ់សម្លាប់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។ កងទ័ពអ៊ីស្រាអែលអត់ធ្មត់ និងប្រុងប្រយ័ត្នបំផុត នៅក្នុងប្រតិបត្តិការវាយប្រហាររបស់ខ្លួន ពោលគឺដើម្បីជៀសវាងកុំឲ្យមានប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនស្លាប់ខ្លួននៅក្នុងការវាយប្រហាររបស់ខ្លួននៅហ្កាហ្សា។ ជាក់ស្តែង នៅមុនបើកការវាយប្រហារម្តងៗ កងទ័ពអ៊ីស្រាអែលធ្លាប់បាចលិខិត ឬផ្ញើសារទៅឲ្យប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនចាកចេញពីតំបន់ដែលជាគោលដៅវាយប្រហារអ៊ីស្រាអែល។ សម្រាប់អ៊ីស្រាអែល ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនស្លាប់ច្រើនដូច្នេះ ក៏ដោយសារតែពួកហាម៉ាសដែលយកប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនជាខែល ការពារពីការទម្លាក់គ្រាប់វាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែល។
តើតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិអាចសម្រេចអ្វីបានខ្លះ?
បើតាមអ្នកជំនាញច្បាប់ នៅក្រោយ សវនការពីរថ្ងៃនេះ នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍និងថ្ងៃសុក្រស្អែកនេះ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិអាចប្រកាសវិធានការរក្សាទុក ដែលអាចទាមទារឲ្យអ៊ីស្រាអែលផ្អាកប្រតិបត្តិការយោធា នៅហ្កាហ្សា ដើម្បីគិតគូរដល់អាយុរបស់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។ ប៉ុន្តែដោយសារតែការសម្រេចរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិគ្មានលក្ខណៈចាប់បង្ខំ អ៊ីស្រាអែល ប្រហែលជានឹងមិនយកត្រចៀកស្តាប់ ធ្វើតាមនោះទេ។
រឿងនេះ ធ្លាប់កើតមានម្តងហើយ នៅពេលអ៊ុយក្រែនចេញមុខប្តឹងរុស្ស៊ី ទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ កាលពីឆ្នាំ ២០២២។ តុលាការក្រុងឡាអេ បានបញ្ជាឲ្យរុស្ស៊ីឈប់ធ្វើសង្រ្គាមឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន ប៉ុន្តែ រហូតដល់ពេលនេះ រុស្ស៊ី នៅតែធ្វើសង្រ្គាមវាយប្រហារអ៊ុយក្រែន សឹងមិនលោះថ្ងៃ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ គេក៏មិនអាចទុទិដ្ឋិនិយមរហូតដែរ។ ទោះការសម្រេចរបស់តុលាការក្រុងឡាអេមិនអាចទៅបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យអ៊ីស្រាអែលបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមនៅហ្កាហ្សា ប៉ុន្តែ ចង់ ឬមិនចង់ អ៊ីស្រាអែលនឹងអាចខូចឈ្មោះ។ ប្រទេសជាច្រើននឹងសំអាងលើសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិដើម្បីទាមទារដាក់សម្ពាធលើអ៊ីស្រាអែល ឲ្យឈប់ធ្វើសង្រ្គាម ដែលគ្មានអ្នកណារងគ្រោះខ្លាំងជាងគេបំផុត ក្រៅពីប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ