ស្វែងយល់អំពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខ្មែរសម័យបូរាណតាមរយៈរឿងព្រេង
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់
អស់រយៈពេលជិត២សតវត្សរ៍មកហើយ ដែលប្រព័ន្ធច្បាប់ និងយុត្តិធម៌ខ្មែរ ទទួលឥទ្ធិពលពីបារាំង។ ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខ្មែរ នាសម័យបច្ចុប្បន្ន ចម្លងតាមស្ទើរតែទាំងស្រុងពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌បារាំង គឺជាកេរមរតក ដែលបន្សល់ទុកពីអាណានិគមបារាំង។ តើមុនពេល បារាំងចូលមកកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជា ខ្មែរមានប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ផ្ទាល់របស់ខ្លួនដែរឬទេ?កាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោក ហ៊ែល ចំរើន អ្នកច្បាប់ខ្មែរជំនាន់ក្រោយបានចេញផ្សាយសៀវភៅមួយ ដោយធ្វើការសិក្សាលើកម្រងរឿងព្រេង និងរឿងសាស្រ្តាខ្មែរ ដើម្បីស្វែងយល់អំពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខ្មែរសម័យដើម។
“មរតកយុត្តិធម៌ខ្មែរ” គឺជាចំណងជើងសៀវភៅ ដែលជាស្នាដៃដ៏ថ្មីស្រឡាងមួយរបស់បណ្ឌិត ហ៊ែល ចំរើន ចុះផ្សាយ កាលពីចុងឆ្នាំ២០០៩ កន្លងទៅនេះ។ បន្ទាប់ពីបាននិពន្ធសៀវភៅមួយ ស្តីពី "នីតិការងារកម្ពុជា" លោកហ៊ែល ចំរើន ដែលជាបណ្ឌិតច្បាប់ បញ្ចប់ការសិក្សាពីប្រទេសបារាំង បានងាកមកចាប់អារម្មណ៍លើឫសគល់នៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខ្មែរវិញម្តង។
ជិត ២សតវត្សរ៍ ក្រោមឥទ្ធិពលច្បាប់បារាំង ប្រព័ន្ធច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខ្មែរ បានចម្លងស្ទើរតែទាំងស្រុងពីបារាំង។ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រព័ន្ធច្បាប់ខ្មែរនៅតែបន្តទទួលឥទ្ធិពលពីបរទេស តាមរយៈគម្រោងបង្កើតច្បាប់ថ្មីៗទៀត ដែលមានជំនួយពីបរទេស។
សំណួរ សួរថា តើនៅមុនពេល ដែលឥទ្ធិពលបរទេសវាយលុកចូលមកប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេស មុនឆ្នាំ១៨៦៣ ដែលបារាំងចូលមកកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជា តើខ្មែរមានប្រព័ន្ធច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ផ្ទាល់របស់ខ្លួនដែរឬទេ?
នៅក្នុងសៀវភៅ “មរតកយុត្តិធម៌ខ្មែរ” លោកហ៊ែល ចំរើន បានធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ប្រមូលចងក្រងបណ្តារឿងសាស្រ្តា និងរឿងព្រេងខ្មែរមួយចំនួន ដែលទាក់ទងនឹងការកាត់ក្តី ជាពិសេស រឿងព្រេង ទាក់ទងនឹង សុភាទន្សាយ ដែលជាតួអង្គដ៏ល្បីល្បាញមួយ ក្នុងសង្គមខ្មែរ ថា ជាអ្នកពូកែកាត់ក្តី ប្រកបដោយប្រាជ្ញាវាងវៃ និងប្រកបដោយយុត្តិធម៌។
បើ ទោះជាគេមិនអាចសន្និដ្ឋានឲ្យប្រាកដប្រជាថា រឿងព្រេង និងរឿងសាស្រ្តាខ្មែរពិតជាឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ខ្មែរសម័យបុរាណក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែ រឿងព្រេងទាំងនេះគឺជារឿងខ្មែរ និយាយអំពីរបៀបកាត់ក្តីពីសម័យដើម។
នៅក្នុងកាលៈទេសៈមួយ ដែលឯកសារស្តីពីប្រវត្តិច្បាប់ខ្មែរ ត្រូវបាត់បង់ស្ទើរតែទាំងស្រុង ដោយឆ្លងកាត់សង្រ្គាមរាប់សតវត្សរ៍ សៀវភៅ “មរតកយុត្តិធម៌ខ្មែរ” នេះ គឺជាវិភាគទានមួយ ក្នុងការស្វែងយល់អំពីប្រវត្តិ និងឫសគល់នៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខ្មែរសម័យបុរាណ។ គឺជាការព្យាយាមបង្ហាញឲ្យឃើញថា នៅមុនពេល ដែលទទួលការវាយលុកពីឥទ្ធិពលច្បាប់បរទេស ខ្មែរក៏មានប្រព័ន្ធច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់ខ្លួនដែរ។
រហូត មកទល់សព្វថ្ងៃនេះ បើទោះជាច្បាប់ខ្មែរទទួលឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លា ពីបារាំងក៏ដោយ ក៏មានគោលការណ៍ច្បាប់ខ្មែរបុរាណខ្លះ នៅតែចាក់ឫសជាប់ក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង ក្នុងសង្គមខ្មែរដែរ។
ជាការពិត ថា រឿងព្រេងមិនអាចជាភស្តុតាងជាក់លាក់ ១០០% បញ្ជាក់អំពីប្រព័ន្ធច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខ្មែរសម័យបុរាណបាននោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ នេះជាជំហានដំបូងដ៏សំខាន់មួយ ក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ស្វែងយល់អំពីឫសគល់ច្បាប់ខ្មែរ។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ មិនខុសអំពីការសាងសង់នោះទេ។ ដើម្បីបានប្រាសាទដ៏ស្កឹមស្កៃមួយ គេចាប់ផ្តើមពីថ្មមួយដុំទៅ។ ដូចដែលអ្នកនិពន្ធបានបញ្ជាក់ច្បាស់ស្រាប់ នៅក្នុងសេចក្តីផ្តើម ថា សៀវភៅ “មរតកយុត្តិធម៌ខ្មែរ” គឺ “ប្រៀបបាននឹងល្អងធូលីដ៏សុខុមល្អិត ក្នុងកណ្តាលបំណែកនៃមហាប្រាង្គប្រាសាទវប្បធម៌នីតិសាស្រ្ត និងធម្មសាស្រ្តខ្មែរ”៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ