ខួប១ឆ្នាំ៖ ការស្លាប់ នាង អាមីនី បានប្តូរផ្នត់គំនិតសង្គមអ៊ីរ៉ង់
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:០១
១ឆ្នាំក្រោយការស្លាប់នាង អាមីនី និង បាតុកម្មពេញ១ឆ្នាំដែរ ទោះបីគ្មានផ្លាស់ប្តូររបបដឹកនាំនយោបាយក្តី និងមិនទាន់មានកំណែទម្រង់ធំដុំអ្វីឡើយក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលក្តី ប៉ុន្តែ ទិដ្ឋភាពក្នុងសង្គម មានរបត់ផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងខ្លាំង។ ពាក្យស្លោកតែបីពាក្យយ៉ាងខ្លីដ៏ល្បីល្បាញ គឺ «ស្រី ជីវិត និងសេរីភាព» ត្រូវផ្សព្វផ្សាយច្រើនទៅៗ ហើយនារីអ៊ីរ៉ង់ក៏ច្រើនឡើងៗ បដិសេធទម្លាប់ចាស់ ហ៊ានងើបឈរប្រឆាំង និងហ៊ានបោះចោលកំណាត់ទទូលក្បាល។
ថ្ងៃទី១៦កញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ នាង មាហ្សា អាមីនី Mahsa (Jina) Amini ជាតិអ៊ីរ៉ង់ ដើមកំណើតគួដ ត្រូវប៉ូសិលចាប់ឃាត់ខ្លួន ព្រោះតែមិនបានពាក់កំណាត់ទទូលក្បាល ឲ្យត្រឹមត្រូវ ហើយនាងត្រូវស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។ មរណភាពយុវតី ២២ ឆ្នាំរូបនេះ បានធ្វើឲ្យផ្ទុះបាតុកម្មពេញផ្ទៃប្រទេស ស្ទើរតែពេញ ១ ឆ្នាំមកហើយ។
រដ្ឋអំណាចអ៊ីរ៉ង់ គំរាមកំហែង និង ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជាញឹកញយ ទៅលើគ្រួសារនាង។ នៅថ្ងៃខួបស្លាប់កូនស្រី ១ឆ្នាំ ឪពុកនាង អាមីនី ត្រូវនគរបាលអ៊ីរ៉ង់ ហៅទៅសាកសួរនៅប៉ូស្តិ៍ប៉ូលិស និងត្រូវហាមឃាត់ក្រុមគ្រួសារមិនឲ្យរៀបចំធ្វើពិធីបុណ្យរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធ ទោះបីជា បុណ្យតាមប្រពៃណី ឬបុណ្យបែបសាសនា ក៏ដោយក្តី ក៏ត្រូវហាមដែរ។
បាតុកម្មពេញផ្ទៃប្រទេស រងការបង្ក្រាប ស្លាប់មនុស្ស ជាង ៥០០ នាក់ ចាប់ខ្លួនរាប់ពាន់នាក់
រយៈពេលមួយឆ្នាំ នារីអ៊ីរ៉ង់ ចេញមុខច្រើនឡើងៗ រិះគន់រដ្ឋអំណាច និងថ្កោលទោសថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេស ជាចំហ។ ស្រីៗ បដិសេធ មិនពាក់ក្រណាត់ទទូលក្បាល និងថែមទាំង នាំគ្នាកាត់សក់ បង្ហោះផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្តាញសង្គម និងទីសាធារណៈ ជាការសម្តែងមតិប្រឆាំងនឹងកម្លាំងរដ្ឋអំណាច។ ចលនាបាតុកម្មផុសផុលពេញផ្ទៃប្រទេស។
កម្លាំងគនរបាលឆ្មាំបដិវត្តិអ៊ីរ៉ង់ ក៏បានប្រើកម្លាំងបាយ បង្ក្រាបបាតុករ និងបានបណ្តាលឲ្យ ស្លាប់មនុស្សយ៉ាងតិច ៥៥០ នាក់។ ក្នុងចំណោមអ្នកស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ក៏មានក្មេងៗ ប្រមាណ៧០នាក់ ស្រីៗ ជិត ៥០ នាក់ដែរ។ នេះបើយោងតាម អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអ៊ីរ៉ង់ IHR។ ក្រៅពីស្លាប់ គឺត្រូវចាប់ខ្លួន។ បាតុករ ប្រុសស្រី ប្រមាណ ២ម៉ឺន ២ពាន់នាក់ ត្រូវប៉ូលិសរដ្ឋអំណាច អ៊ីរ៉ង់ចាប់ខ្លួនឃុំខ្លួន។ អង្គការការពារសិទ្ធមនុស្ស Amnesty International បានបញ្ជាក់ថា បាតុករប្រុសៗ ៧ នាក់ ត្រូវកាត់ទោសប្រហារជីវិត។
ចំណែក អ្នកកាសែត ដែលតាមស៊ើបអង្គេតករណីឃាតកម្មលើយុវតី អាមីនី ក៏ត្រូវនគរបាលអ៊ីរ៉ង់ចាប់ឃុំខ្លួន។ សូម្បីតែ មេធាវី ការពារក្តីឲ្យគ្រួសារនាង អាមីនី ក៏ត្រូវរងបណ្តឹងពីការឃោសនាប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល និងអាចប្រឈមមុខជាប់ពន្ធនាគារ យ៉ាងហោច ៣ ឆ្នាំ។
ប្រទេសលោកខាងលិច ផុសផលគាំទ្របាតុករ តែរដ្ឋអំណាចអ៊ីរង់ចាត់ទុកជាសត្រូវ
ខួប១ឆ្នាំ បាតុកម្មនិងការសម្តែងមតិផ្សេងៗ ត្រូវរៀបចំធ្វើឡើងនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ផ្ទាល់ ហើយនៅបរទេស។ បាតុកម្មគាំទ្របាតុករ មាននៅប្រទេសកាណាដា អាមេរិក អូស្ត្រាលី អង់គ្លេស និងបណ្តាលប្រទេសជាច្រើនក្នុងរង្វង់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលប្រទេសទាំងនោះ សុទ្ធតែបានចូលរួមចំណែកដាក់ទណ្ឌកម្មលើពួកថ្នាក់ដឹកនាំអ៊ីរ៉ង់។ ហើយពេលនេះ បាតុករក៏នៅតែស្នើឲ្យដាក់ទណ្ឌកម្មបន្ថែមទៀត ទៅលើរដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ង់។
នៅក្នុងឱកាសខួប១ឆ្នាំនេះ ក្រៅពីមិនទៅយកចិត្តគ្រួសារជនរងគ្រោះ ប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ Ebrahim Raïssi បែរជាជ្រើសរើសទៅគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធ ខាងគ្រួសារប៉ូលិស ដែលធ្លាក់ខ្លួនស្លាប់ ក្នុងហេតុការណ៍បង្ក្រាបបាតុករ។ ប្រមុខរដ្ឋអ៊ីរ៉ង់ថែមទាំងថ្លែងចំហកទៀតថា «គម្រោងការចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ពីសំណាក់សត្រូវ គឺត្រូវបរាជ័យ»។ «ពួកសត្រូវអ៊ីរ៉ង់ ដែលបានផ្សំគំនិត បញ្ឆេះកម្លាំងបាតុករ មានចេតនាបង្កអស្ថិរភាពក្នុងប្រទេស តែទីបំផុត ត្រូវធ្លាក់ខ្លួន អស់សង្ឃឹម និងបរាជ័យធ្លាក់ទឹក។»
បង្កើនសាមគ្គីភាពជាមួយស្ត្រីអ៊ីរ៉ង់
ការផុសផុលបាតុកម្ម មិនមែនតែស្រីៗទេ គឺ ប្រុសៗដែរ ដេលចូលរួមចលនាបាតុកម្ម ហើយនិងចូលរួមជ្រោមជ្រែងកម្លាំងស្រ្តី។ មួយវិញទៀត ក្រុមអ្នកសិល្បៈ អ្នកចេះដឹង មនុស្សជាច្រើនស្រទាប់វណ្ណៈសង្គម បានផ្តុំគ្នានៅលើគំនិត១ថា «ស្រីត្រូវមានជីវិតរស់នៅក្នុងសេរីភាព»។ ដូច្នេះហើយ ម្នាក់ៗប្រឹងសម្តែងមតិ តស៊ូតាមគ្រប់មធ្យោបាយដែលខ្លួនអាចធ្វើទៅបាន។ ជាក់ស្តែង វិចិត្រករខ្លះ គាំទ្រខាងបាតុករ បានបញ្ចេញគំនូរដែលបង្កប់ន័យប្រឆាំងរដ្ឋអំណាច ហើយចំណែក ផលិតករភាពយន្ត និងអ្នកដឹកនាំរឿង ក៏ផលិតធ្វើកុន ដែលមិនតម្រូវឲ្យ នារីៗ តួសម្តែង ពាក់ក្រណាត់ទទូលក្បាល ទេ។ ករណីនេះ ក៏មានប៉ូលិសអ៊ីរ៉ង់ បានទៅរំខានដល់កន្លែងកំពុងថតក៏មាន។
នៅអ៊ីរ៉ង់ អ្នកកាសែតបរទេស កត់សម្គាល់ថា បាតុកម្ម១ឆ្នាំមកនេះ នារីក្មេងៗ ជំទង់ៗ ហាក់កែប្រែផ្នត់គំនិត និងផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់ ជាច្រើន។ ពួកស្រីៗកាន់តែច្រើនៗឡើង បាន ហ៊ានផ្គើននឹងវិធានការរដ្ឋអំណាច។ នៅកន្លែងធ្វើការក្រុមហ៊ុនខ្លះ នារីៗ ហ៊ានដល់ស្លៀកខោខៅប៊យ ពាក់អាវយឺត និងមិនពាក់ក្រណាត់ទទូលក្បាលទេ។ ក្រុមហ៊ុនដែលករណីបែបនេះ ត្រូវរងការព្រមានពីសមត្ថកិច្ច ហើយ ហាងកាហ្វេ មួយចំនួន នៅអ៊ីរ៉ង់ ត្រូវប៉ូលិស បង្ខំឲ្យបិទទ្វារ ព្រោះតែបានទទួលភ្ញៀវស្រីៗដែលមិនពាក់ក្រណាត់ទទូលក្បាល។
នៅថ្ងៃទី១៦កញ្ញា ខួប១ឆ្នាំ ដែលនាង អាមីនី ស្លាប់ យុវបុរសម្នាក់ ត្រូវនគរបាលបាញ់ស្លាប់ ។ បុរសនេះ គឺត្រូវគេដឹងថា បានអំពាវនាវឲ្យគេឯងឲ្យតស៊ូបាតុកម្មតទៅ ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ