ការសិក្សាបង្ហាញថាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់ប្រភពទឹកទន្លេនៅអាស៊ី
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:៥១
ការសិក្សា ចុះផ្សាយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តីវិទ្យាសាស្រ្ត « Nature » កាលពីថ្ងៃទី១៥សីហាកន្លងទៅ បង្ហាញឲ្យឃើញថា ប្រឈមនឹងការឡើងកម្តៅផែនដី ធនធានទឹកនៅក្នុងតំបន់ខ្ពង់រាបទីបេត្រូវធ្លាក់ចុះ ហើយអាចនឹងបន្តធ្លាក់ចុះកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត ទៅថ្ងៃអនាគត។ ការបាត់បង់ប្រភពទឹក ដែលអាចនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជនរាប់ពាន់លាននាក់ ដែលរស់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ី។
ខ្ពង់រាបទីបេ ដែលមានផ្ទៃក្រឡាសរុបប្រមាណជា ២,៥លានគីឡូម៉ែត្រក្រឡា ហើយកម្ពស់គិតជាមធ្យមរហូតដល់ទៅ ៤៥០០ម៉ែត្រ គឺជាខ្ពង់រាបធំជាងគេ និងខ្ពស់ជាងគេនៅលើពិភពលោក ហើយពេលខ្លះក៏ត្រូវបានគេផ្តល់រហស្សនាមផងដែរថាជា “តំបន់ប៉ូលទី៣” ដោយសារតែខ្ពង់រាបទីបេនេះ គឺជាតំបន់ដែលសម្បូរផ្ទាំងទឹកកកច្រើនជាងគេលំដាប់ទី៣នៅលើពិភពលោក បន្ទាប់ពីតំបន់អាកទិកនៅប៉ូលខាងជើង និងអង់តាកទិកនៅប៉ូលខាងត្បូង។
ដូចជាតំបន់អាកទិក និងអង់តាកទិកដែរ តំបន់ខ្ពង់រាបទីបេ ស្ថិតក្នុងចំណោមតំបន់ដែលត្រូវប្រឈមខ្លាំងជាងគេនឹងការឡើងកម្តៅផែនដី ហើយក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវមួយក្រុមទើបនឹងបានទាញសញ្ញាអាសន្ន ជុំវិញអត្រានៃការរលាយផ្ទាំងទឹកកក និងបាត់បង់បរិមាណទឹក នៅក្នុងតំបន់ខ្ពង់រាបទីបេនេះ។
តាមរយៈលទ្ធផលសិក្សាចុះផ្សាយ ក្នុងទស្សនាវដ្តី Nature ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត ដែលមានសមាសភាពចម្រុះ ពីអាមេរិក និងចិន បានរកឃើញថា កំណើននៃសីតុណ្ហភាពបានធ្វើឲ្យផ្ទាំងទឹកកកនៅតំបន់ខ្ពង់រាបទីបេត្រូវរលាយក្នុងអត្រាមួយលឿនខ្លាំង ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យ ស្តុកទឹកត្រូវបាត់បង់អស់ប្រមាណជាង ១០ពាន់លានតោនក្នុងមួយឆ្នាំៗ រាប់គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០២រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
ប្រសិនបើការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នៅតែបន្តធ្វើដូចសព្វថ្ងៃ ឬក៏មានការកាត់បន្ថយដែរ ក៏ប៉ុន្តែ កាត់បន្ថយមិនបានច្រើន ឬមិនបានទាន់ពេល សីតុណ្ហភាពអាចនឹងត្រូវកើនឡើងលើសពី ២អង្សា នៅត្រឹមឆ្នាំ២១០០ខាងមុខ ហើយការរលាយផ្ទាំងទឹកកកនៅក្នុងតំបន់ខ្ពង់រាបទីបេនេះនឹងនៅតែបន្តកើតមាន ហើយកើតមានក្នុងអត្រាកាន់តែលឿនជាងសព្វថ្ងៃនេះទៅទៀត។
យើងដឹងថា តំបន់ខ្ពង់រាបទីបេនេះ ដែលពេលខ្លះត្រូវបានគេហៅថា “អាងទឹកអាស៊ី” គឺជាប្រភពទឹកដ៏ចម្បងបំផុតមួយ ដែលផ្គត់ផ្គង់ទឹកទៅដល់ទន្លេសំខាន់ៗជាច្រើននៅអាស៊ី រួមមានជាអាទិ៍ ទន្លេមេគង្គ ទន្លេយ៉ាងសេ (ឆាងជាំង) ទន្លេលឿង (ហ័ងហឺ) ទន្លេឥណ្ឌុស ជាដើម។ ទន្លេដែលសុទ្ធតែហូរកាត់តាមប្រទេសដែលសម្បូរប្រជាជនរស់នៅ ជាពិសេស គឺចិន និងឥណ្ឌា ដែលជាប្រទេសមានប្រជាជនច្រើនជាងគេលំដាប់ទី១ និងទី២ នៅលើពិភពលោក (ប្រជាជនសរុបបូកបញ្ចូលគ្នារវាងប្រទេសទាំងពីរ រហូតដល់ទៅជិត ៣ពាន់លាននាក់ ពោលគឺ ប្រមាណជា ៤០% នៃប្រជាជនសរុបនៅទូទាំងពិភពលោកទាំងមូល)។
តាមការប៉ាន់ស្មាន ការរលាយផ្ទាំងទឹកកកនៅក្នុងតំបន់ខ្ពង់រាបទីបេនេះ អាចនឹងបង្កនូវផលប៉ះពាល់ទៅដល់ប្រជាជនក្នុងចន្លោះពី ១ពាន់លាន ទៅ២ពាន់លាននាក់ ដោយផលប៉ះពាល់នេះអាចនឹងកើតមានឡើង នៅក្នុងទម្រង់ពីរ។
ទីមួយ នៅពេលដែលផ្ទាំងទឹកកករលាយលឿន វាធ្វើឲ្យទឹកត្រូវហូរចូលច្រើនភ្លាមៗទៅក្នុងទន្លេ បង្កើតទៅជាទឹកជំនន់គំហុក បង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិត ផ្ទះសម្បែង ក៏ដូចជា ដំណាំដាំដុះរបស់ប្រជាជនដែលរស់នៅតាមបណ្តោយដងទន្លេនៅប៉ែកខាងក្រោម។
ទីពីរ ការរលាយផ្ទាំងទឹកកក វាធ្វើឲ្យបរិមាណទឹកក្នុងស្តុក នៅក្នុងតំបន់ខ្ពង់រាបទីបេនេះត្រូវធ្លាក់ចុះ ចំណែកឯទឹកទន្លេដែលមានប្រភពចេញពីតំបន់នេះក៏ត្រូវធ្លាក់ចុះ ធ្វើឲ្យប្រជាជនដែលរស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងដងទន្ល ហើយដែលពឹងផ្អែកខ្លាំងលើទឹកទន្លេក៏ត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាខ្វះទឹកប្រើប្រាស់។
និយាយសរុបជារួមទៅ ការរលាយផ្ទាំងទឹកកក នៅក្នុងតំបន់ខ្ពង់រាបទីបេនេះធ្វើឲ្យប្រជាជនដែលរស់នៅតាមដងទន្លប៉ែកខាងក្រោម ពេលខ្លះត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាទឹកជំនន់គំហុកផង ហើយពេលខ្លះទៀតក៏ត្រូវប្រឈមផងដែរនឹងកង្វះទឹកប្រើប្រាស់។
បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ដោយសារតែទន្លេខ្លះ ដែលមានប្រភពចេញពីខ្ពង់រាបទីបេនេះ ត្រូវហូរឆ្លងកាត់ប្រទេសច្រើន ដូចជា ទន្លេមេគង្គ ជាដើម បញ្ហាខ្វះទឹកអាចនឹងបង្កើតជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ចម្បងមួយទៀត គឺបញ្ហាភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ជាពិសេស នៅពេលដែលប្រទេសដែលនៅលើទឹកធ្វើទំនប់ទប់ទឹក ឬសាងសង់រចនាសម្ព័ន្ធអ្វីផ្សេងទៀត ដើម្បីបង្វែរទឹកយកទៅប្រើខ្លួនឯង ធ្វើឲ្យប្រទេសក្រោមទឹកអត់ទឹកប្រើប្រាស់ ហើយអាចបង្កទៅជាជម្លោះ រវាងប្រទេស ដែលស្ថិតនៅតាមដងទន្លេ។
នៅក្នុងលទ្ធផលសិក្សា ចុះផ្សាយ កាលពីថ្ងៃទី១៥សីហានេះ អ្នកជំនាញអាកាសធាតុក៏បានលើកឡើងផងដែរថា ការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកឲ្យបានច្រើន និងឲ្យបានឆាប់ គឺជារឿងចាំបាច់ ដើម្បីបង្កាកុំឲ្យផ្ទាំងទឹកកកនៅតំបន់ខ្ពង់រាបទីបេត្រូវបាត់បង់ស្តារលែងបាន។ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជាមានការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នបានច្រើនក៏ដោយ ការរលាយផ្ទាំងទឹកកកនៅខ្ពង់រាបទីបេនេះនឹងនៅតែបន្តកើតមានដោយមិនអាចចៀសរួចនោះទេ ហើយបញ្ហាខ្វះទឹកនៅក្នុងតំបន់ នៅតែត្រូវកើតមាននៅក្នុងកម្រិតណាមួយ ដែលចាំបាច់តម្រូវឲ្យអាជ្ញាធរតាមបណ្តាប្រទេសជាប់នឹងដងទន្លេ ត្រូវចាប់ផ្តើមគិតគូរតាំងពីពេលនេះទៅ ដើម្បីរិះរកវិធីទប់ទល់នឹងបញ្ហាខ្វះទឹកប្រើប្រាស់៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ