ទីលានវិហារអ៊ីស្លាម៖ទីកន្លែងដែលកំពុងបន្តចិញ្ចឹមភាពតានតឹងរវាងសាសនាជ្វីហ្វ និងអ៊ីស្លាម
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:២១
ចំពេលដែលសហគមន៍អន្តរជាតិ ពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងបន្តព្យាយាមស្វែងរកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពឲ្យអ៊ីស្រាអែល និងប៉ាឡេស្ទីននោះ ស្ថានការណ៍នៅក្នុងតំបន់ក៏កំពុងបន្តពុះកញ្រ្ជោលដោយព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងៗរួមមាន ស្ថានភាពនៅទីលានវិហារអ៊ីស្លាមស្ថិតក្នុងតំបន់ហ៊េ្សរូសាឡឹមប៉ែកខាងកើត និងការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែលក្នុងការបន្តសាងសង់លំនៅដ្ឋានឲ្យប្រជាជនខ្លួនលើដែនដីប៉ាឡេស្ទីន។ តែព្រឹត្តិការណ៍ដែលគ្រប់គ្នាកំពុងបារម្ភខ្លំាងជាងគេនោះ គឺភាពតានតឹងកំពុងឡើងដល់កំពូលនៅទីលានវិហារអ៊ីស្លាម ព្រោះវាធ្លាប់ជាប្រភពនៃការផ្តើមផ្ទុះសង្រ្គាមចោលដុំថ្មអ៊ីនទីហ្វាដា (intifada) លើកទី២កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នំា ២០០០។
តើស្អីទៅដែលហៅថា អ៊ីនទីហ្វាដា (intifada) ឬមួយក៏ថា អ្វីទៅ ជានិយមន័យរបស់ពាក្យ អ៊ីនទីហ្វាដា (intifada)។ នៅពេលដែលគេនិយាយពីសង្រ្គាមអ៊ីនទីហ្វាដា (intifada) គឺគេចង់និយាយសំដៅដល់សង្រ្គាមចោលដុំថ្មរបស់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនប្រឆំាងនឹងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល។ ស្តាប់មួយភ្លែតទៅហាក់ដូចជាចម្លែក តែសម្រាប់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនដែលទន់ខ្សោយ និងចាញ់ប្រៀបអ៊ីស្រាអែលខ្លំាងនោះ វាពិតជាជម្រើសមួយដើម្បីប្រឆំាងនឹងអានុភាពរបស់អ៊ីស្រាអែលផង និងក៏ដើម្បីដាស់ស្មារតីសហគមន៍អន្តរជាតិឲ្យជួយឈឺឆ្អាលចំពោះប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនផងដែរ។ សង្រ្គាមអ៊ីនទីហ្វាដា (intifada) លើកទី១បានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី៩ ធ្នូ ឆ្នំា ១៩៨៧ និងបានបិទបញ្ចប់ទៅក្នុងឆ្នំា ១៩៩៣ នាឱកាសពិធីចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងអូស្លូ។ ៧ឆ្នំាក្រោយមក ពោលក្នុងថ្ងៃទី២៨ កញ្ញា ឆ្នំា ២០០០ សង្រ្គាមអ៊ីនទីហ្វាដា (intifada) លើកទី២ ក៏បានផ្ទុះឡើងជាថ្មី។
អ្វីជាការកត់សម្គាល់ ប្រភពសង្រ្គាមអ៊ីនទីហ្វាដា (intifada) លើកទី២កាលណោះបានកើតចេញពីទីលានវិហារអ៊ីស្លាមនៅហ៊្សេរូសាឡឹមខាងកើតនោះឯង ហើយអ្នកដែលបានបញ្ចេះសង្រ្គាមពេលនោះ គឺលោក Ariel Sharon អ្នកតំណាងរាស្រ្តអ៊ីស្រាអែលដែលបានចូលទៅទស្សនកិច្ចនៅទីលានវិហារអ៊ីស្លាមនោះ។ គឺរូបលោក Ariel Sharon នេះឯងដែលបានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីស្រាអែលនៅ ៦ខែក្រោយមក ពោលនៅថ្ងៃទី៧ មីនា ឆ្នំា ២០០១។ ខុសពីសង្រ្គាមអ៊ីនទីហ្វាដា (intifada) លើកទី១ដែលគេដឹងថ្ងៃបិទបញ្ចប់ជាផ្លូវការ សង្រ្គាមអ៊ីនទីហ្វាដា (intifada) លើកទី២ត្រូវបានគេលើកឡើងថា ប្រហែលជាបានបញ្ចប់នៅដំណាច់ឆ្នំា ២០០៣ តាមរយៈផែនទីចង្អុលផ្លូវមួយដើម្បីសន្តិភាពដែលស្នើឡើងដោយ៤ភាគីទទួលបន្ទុកសំណុំរឿងមជ្ឈិមបូព៌ា គឺអាមេរិក រុស្ស៊ី សហភាពអឺរ៉ុប និងអង្គការសហប្រជាជាតិ។
ជាង ១០ឆ្នំាក្រោយមក ទីលានវិហារអ៊ីស្លាមដដែលនេះបាន និងកំពុងបន្តក្លាយជាទីកន្លែងចិញ្ចឹមភាពតានតឹងរវាងក្រុមអ្នកកាន់សាសនាជី្វហ្វ និងក្រុមអ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម។ វាហាក់ដូចជារហ័សពេកដែលគេហ៊ាននិយាយថា សង្រ្គាមចោលដុំថ្មអ៊ីនទីហ្វាដា (intifada) លើកទី៣ នឹងត្រូវកើតមានជាថ្មីដោយចៀសមិនរួចនោះ។ តែគេក៏ត្រូវហ៊ានទទួលស្គាល់ថា បើស្ថានការណ៍នៅតែបន្តដូចបច្ចុប្បន្ននេះ វាពិតជារឿងមួយគួរឲ្យបារម្ភជាពន់ពេក។ តំាងពីប៉ុន្មានសប្តាហ៍កន្លងទៅនេះ ការប៉ះទង្គិចគ្នាជាហូរហែ និងការប៉ុនប៉ងសម្លាប់អ្នកជ្រុលនិយមជនជាតិអ៊ីស្រាអែលម្នាក់ពីសកម្មជនប៉ាឡេស្ទីនកាលពីថ្ងៃទី២៩ តុលា គឺជាសក្ខីកម្មមួយដែលបញ្ជាក់ពីការផ្ទុះអំពើហិង្សាជាថ្មី។ អ្វីជាការកត់សម្គាល់ អ្នកជ្រុលនិយមជនជាតិអ៊ីស្រាអែលដែលទទួលការគំរាមសម្លាប់នោះ គឺជាមេចលនាមួយដែលបានចេញមុខទាមទារសិទ្ធិឲ្យប្រជាជនជ្វីហ្វអាចចូលទៅក្រាបបន់ស្រន់ ថ្វាយបង្គំនៅទីលានវិហារអ៊ីស្លាមនោះដែរ។
បើនិយាយពីប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺវែងឆ្ងាយ និងពិបាកពន្យល់ឲ្យបានក្បោះក្បាយក្នុងរយៈពេលខ្លី។ អ្វីដែលគេអាចនិយាយបាននោះគឺថា ទីលានវិហារអ៊ីស្លាមនៅហ៊្សេរូសាឡឹមខាងកើត គឺជាទីកន្លែងសក្ការៈទី៣ របស់អ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមនៅទូទំាងពិភពលោក បន្ទាប់ពីទីសក្ការៈក្នុងទីក្រុងឡាម៉េក និងមេឌីននៅប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។ ទីលានវិហារអ៊ីស្លាមស្ថិតលើដីទួលខ្ពស់ជាមួយនឹងវត្តមានវិហារអាល់អាសា និងដោមមានសណ្ឋានមូលធ្វើពីថ្ម។ តែបើតាមប្រពៃណីជ្វីហ្វ វិហាររបស់ពួកគេដែលមានឈ្មោះថា « le mont du Temple » ក៏ស្ថិតនៅទីនោះដែរ មុននឹងត្រូវវាយបំផ្លាញចោលដោយពួករ៉ូមុំាង។ អ៊ីចឹងហើយបានជានៅក្រោយទទួលបានជ័យជំនះក្នុងសង្រ្គាម ៦ថ្ងៃក្នុងឆ្នំា ១៩៦៧ រដ្ឋអំណាចអ៊ីស្រាអែលបានចូលកាន់កាប់តំបន់ហ៊្សេរូសាឡឹមប៉ែកខាងកើត និង « le mont du Temple » ដែលគ្រប់គ្រងដោយការិយាល័យអចលនទ្រព្យអ៊ីស្លាមមួយឈ្មោះ Waqf តែស្ថិតក្រោមអំណាចរបស់ប្រទេសហ្ស៊កដានី។ បន្ទាប់មក រដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែលបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយរដ្ឋាភិបាលហ្ស៊កដានីដោយយល់ព្រមឲ្យទីក្រុងអាម៉ាន់ជាអ្នកគ្រប់គ្រងទីកន្លែងសាសនានោះ។
បច្ចុប្បន្ននេះ មានតែប្រជាជនអ៊ីស្លាមទេដែលត្រូវបានគេអនុញ្ញាតឲ្យចូលទៅកាន់ទីលានវិហារអ៊ីស្លាមដើម្បីក្រាបបន់ស្រន់ថ្វាយបង្គំ។ ចំណែកអ្នកកាន់សាសនាជ្វីហ្វក៏ត្រូវគេអនុញ្ញាតឲ្យទៅកាន់ទីនោះដែរ តែមានម៉ោងកំណត់ច្បាស់លាស់ និងស្ថិតក្រោមការយាមកាមក្នុងកម្រិតខ្ពស់បំផុត។ យ៉ាងក៏ដោយ ក្រុមប៉ូលិសអ៊ីស្រាអែលនៅតែដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងតំបន់នោះ ពិសេសត្រួតពិនិត្យផ្នែកសន្តិសុខក្នុងការចេញ ចូលតំបន់នោះ។ តែតំាងពីមានផ្ទុះអំពើហិង្សាក្នុងខែមេសាមក ការចេញ ចូលមានការរឹតបន្តឹងដោយអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាជនអ៊ីស្លាមដែលមានអាយុលើសពី ៥០ឆ្នំាទៅទេទើបអាចចូលទៅក្រាបបន់ស្រន់នៅទីនោះបាន។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ប្រជាជនជី្វហ្វតែងតែបានរំលោភបំពានការហាមប្រាមដោយព្យាយាមចូលទៅកាន់ទីនោះដើម្បីបន់ស្រន់។
គឺផ្តើមចេញពីចំណុចនេះហើយដែលមានក្រុមអ្នកតំណាងរាស្រ្តអ៊ីស្រាអែលមួយចំនួនបានត្រៀមខ្លួនដាក់សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីមួយទៅសភាដោយទាមទារឲ្យប្រជាជនជ្វីហ្វអាចចូលទៅបន់ស្រន់នៅ « le mont du Temple » ដោយគ្មានការរារំាង។ ដូច្នេះឃើញថា ស្ថានការណ៍បានវិវត្តន៍មកដល់ចំណុចចាប់ផ្តើមដំបូងដែលគ្រប់គ្នាកំពុងបារម្ភខ្លាចតែសង្រ្គាមចោលដុំថ្មផ្ទុះជាលើកទី៣៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ