ស្វែងយល់អំពីវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:៣២
នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសនៃក្រុមប្រទេស ៥+១ ពោលគឺ អាមេរិក អង់គ្លេស បារាំង ចិន និងរុស្ស៊ី ដែលជាសមាជិកអចិន្រ្តៃយ៍នៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប បូកជាមួយនឹងអាល្លឺម៉ង់ ត្រូវជួបជាមួយនឹងរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអ៊ីរ៉ង់ ដើម្បីជជែកអំពីបញ្ហានុយក្លេអ៊ែរ។ យើងសង្កេតឃើញថា ការចរចាលើសំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់នេះ តែងតែបានបើកធ្វើជាច្រើនលើករាប់មិនអស់រួចមកហើយ ក៏ប៉ុន្តែ តែងតែត្រូវទទួលបរាជ័យ។ ខាងក្រោមនេះ គឺជាសំណួរ-ចម្លើយជុំវិញវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរនេះ។
សំណួរ-តើអ្វីទៅជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាស ដែលបង្កទៅជាវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់នេះ?
បើនិយាយឲ្យខ្លី បញ្ហានៅត្រង់ថា ប្រទេសមហាអំណាចលោកខាងលិចសង្ស័យថា កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ ធ្វើឡើងក្នុងគោលដៅផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ហើយទាមទារឲ្យអ៊ីរ៉ង់ផ្អាកកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរនេះ។ ចំណែកអ៊ីរ៉ង់វិញ អះអាងថា កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់ ជាកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិល ហើយថា អ៊ីរ៉ង់មានសិទ្ធិអភិវឌ្ឍកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិល ដូចមានចែងក្នុងសន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដែលអ៊ីរ៉ង់ជាហត្ថលេខី។
ដោយសារតែអ៊ីរ៉ង់មិនព្រមផ្អាកកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរ ប្រទេសមហាអំណាចក៏បានដាក់ទណ្ឌកម្មលើអ៊ីរ៉ង់ មានទាំងទណ្ឌកម្មក្នុងក្របខ័ណ្ឌក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប និងទណ្ឌកម្មជាលក្ខណៈឯកតោភាគីផង។ ទណ្ឌកម្មចុងក្រោយ ដែលមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ ដែលលោកខាងលិចដាក់លើអ៊ីរ៉ង់ គឺការហាមឃាត់ការទិញប្រេងឆៅពីអ៊ីរ៉ង់។
សំណួរ-នៅក្នុងចំណោមប្រទេសសមាជិកសន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ មានប្រទេសជាច្រើនទៀត ដូចជា ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង ជាដើម ក៏មានកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិលដែរ ដោយគ្មានការហាមឃាត់។ តើហេតុអ្វីបានជាគេហាមអ៊ីរ៉ង់?
តាមការពិត ពីដំបូង គេមិនបានហាមអ៊ីរ៉ង់មិនឲ្យអភិវឌ្ឍកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិលនេះទេ។ មានប្រទេសខ្លះ ដូចជា រុស្ស៊ី និងបារាំង ជាដើម មានទាំងធ្លាប់ជួយអ៊ីរ៉ង់ទៀតផង ក្នុងការអភិវឌ្ឍកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ បញ្ហាចាប់ផ្តើមផ្ទុះឡើង កាលពីឆ្នាំ២០០២ នៅពេលដែលគេរកឃើញថា អ៊ីរ៉ង់បានលួចមានកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរដោយសម្ងាត់ ដោយលាក់មិនឲ្យទីភ្នាក់ងារថាមពលបរមាណូអន្តរជាតិដឹង។ នេះគឺជាការរំលោភលើសន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ពីព្រោះថា សន្ធិសញ្ញានេះចែងផ្តល់សិទ្ធិឲ្យប្រទេសសមាជិកអភិវឌ្ឍកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិល ក៏ប៉ុន្តែ ក៏មានចែងដាក់កាតព្វកិច្ចផងដែរ តម្រូវឲ្យប្រទេសសមាជិករាយការណ៍ពីកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន។
ដោយសារតែអ៊ីរ៉ង់លួចមានកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរសម្ងាត់នេះហើយ ទើបធ្វើឲ្យប្រទេសមហាអំណាចលោកខាងលិចមានការសង្ស័យថា អ៊ីរ៉ង់មានបំណងចង់ផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
សំណួរ-អ៊ីរ៉ង់ និងប្រទេសមហាអំណាចលោកខាងលិចបានចរចាគ្នាជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដើម្បីរកដំណោះស្រាយវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរនេះ ក៏ប៉ុន្តែ តែងតែទទួលបរាជ័យជាប់រហូត។ តើមកពីហេតុអ្វី? តើភាគីអ៊ីរ៉ង់ចង់បានអ្វី? ហើយតើមហាអំណាចលោកខាងលិចទាមទារអ្វី?
អ្វីដែលប្រទេសមហាអំណាចលោកខាងលិច ក៏ដូចជា ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប ទាមទារចង់បាន គឺឲ្យអ៊ីរ៉ង់ផ្អាករាល់សកម្មភាពចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមជាបណ្តោះអាសន្ន ហើយបើកឲ្យក្រុមអធិការកិច្ចនុយក្លេអ៊ែរអន្តរជាតិចូលទៅត្រួតពិនិត្យរាល់ទីតាំងនុយក្លេអ៊ែរទាំងអស់របស់អ៊ីរ៉ង់។
គេសុខចិត្តឲ្យអ៊ីរ៉ង់សាងសង់មជ្ឈមណ្ឌលនុយក្លេអ៊ែរ ដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងគោលដៅស៊ីវិល ក៏ប៉ុន្តែ គេមិនឲ្យអ៊ីរ៉ង់ធ្វើការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមដោយខ្លួនឯង ដោយគេទាមទារឲ្យអ៊ីរ៉ង់បញ្ជូនសារធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមទាំងអស់ចេញទៅក្រៅប្រទេស។ បារាំង និងរុស្ស៊ី បានសុខចិត្តថានឹងយកសារធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមទាំងអស់នេះទៅបន្សុទ្ធត្រឹមកម្រិតមួយដែលអាចប្រើប្រាស់ក្នុងរោងចក្រនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិលបាន រួចហើយបញ្ជូនទៅឲ្យអ៊ីរ៉ង់វិញ។ ក៏ប៉ុន្តែ អ៊ីរ៉ង់មិនសុខចិត្ត ដោយទាមទារសិទ្ធិសាងសង់មជ្ឈមណ្ឌលនុយក្លេអ៊ែរផង និងសិទ្ធិចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមដោយខ្លួនឯងផង។
សំណួរ-តើការចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមនេះមានចំណុចពិសេសអ្វី បានជាប្រទេសមហាអំណាចទទូចទាមទារដាច់ខាតមិនឲ្យអ៊ីរ៉ង់ធ្វើបែបនេះ?
លក្ខណៈពិសេសរបស់សកម្មភាពចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម គឺនៅត្រង់ថា វាជាផ្លូវបំបែកមួយ រវាងកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិល និងកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរយោធា។
ជាទូទៅ អ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ដែលគេយកពីរ៉ែក្នុងដី មានអ៊ីសូតូបអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម-235 (U235) តែប្រមាណជា ០,៧២%ប៉ុណ្ណោះ។ សកម្មភាពចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម អាចបង្កើនអ៊ីសូតូបនេះទៅត្រឹម ៣% ឬ៤% ដើម្បីយកទៅប្រើក្នុងរោងចក្រអគ្គិសនីនុយក្លេអ៊ែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើគេចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមនេះ រហូតទៅដល់កម្រិត ៩០% គេអាចយកវាទៅផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរបាន។
ដូច្នេះ ធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ដែលគេយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យស៊ីវិល និងអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមសម្រាប់ផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ គឺកើតចេញពីសកម្មភាពចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមដូចគ្នា។ អ៊ីចឹងហើយបានជាក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប ជាពិសេស មហាអំណាចលោកខាងលិចទាមទារឲ្យអ៊ីរ៉ង់ផ្អាកកម្មវិធីចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមនេះ។
សំណួរ-យើងឃើញថា រាល់ការចរចាក្នុងសំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់លើកមុនៗ តែងតែត្រូវទទួលបរាជ័យ។ តើជំនួបនៅទីក្រុងញូវយ៉ក នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ មានអ្វីខុសប្លែកពីជំនួបមុនៗ?
មកទល់នឹងពេលនេះ ដូចជាមិនទាន់ឃើញមានភាគីខាងណាបង្ហាញពីការធ្វើសម្បទាន ឬសំណើណាមួយច្បាស់លាស់ ដែលខុសពីពេលមុនៗនៅឡើយទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែលខុសប្លែក គឺនៅត្រង់បរិយាកាសនៃការចរចា និងកម្រិតមន្រ្តីដែលចូលចរចា។
ការចរចានៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ ធ្វើឡើងក្នុងកម្រិតរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស ដែលជារឿងមិនធ្លាប់មានទេ តាំងពីមុនមក។ បើនិយាយពីទំនាក់ទំនងអាមេរិក-អ៊ីរ៉ង់វិញ ចាប់តាំងពីបដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់ ឆ្នាំ១៩៧៩មក នេះគឺជាលើកដំបូងបង្អស់ដែលរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអ៊ីរ៉ង់ និងអាមេរិកជួបជជែកគ្នាដោយផ្ទាល់។
បើនិយាយពីបរិយាកាសនៃការចរចាវិញ យើងឃើញថា តាំងពីមុនពេលចរចា គ្រប់ភាគីទាំងអស់សុទ្ធតែបានបង្ហាញនូវជំហរទន់ភ្លន់ដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។ លោកអូបាម៉ាក៏ប្រកាសចង់ចរចាដោះស្រាយជម្លោះជាមួយអ៊ីរ៉ង់។ លោករ៉ូហានី ប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ ក៏ប្រកាសចង់ចរចា ហើយចង់ចរចាឲ្យចេញជាកិច្ចព្រមព្រៀងដោះស្រាយវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរ ក្នុងរយៈពេល ៣ខែ ទៅ៦ខែទៀត។
តាមការពិត ការចរចាលើវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់នេះធ្លាប់ឈានដល់ដំណោះស្រាយម្តងរួចមកហើយ កាលពីឆ្នាំ២០០៣ ដោយអ៊ីរ៉ង់ព្រមព្រៀងផ្អាកសកម្មភាពចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ហើយនៅពេលនោះ គឺលោក ហាសាន់ រ៉ូហានីនេះឯង ដែលជាអ្នកដឹកនាំចរចាខាងអ៊ីរ៉ង់។ ប៉ុន្តែ ដំណោះស្រាយនេះត្រូវជាប់គាំងទៅវិញ នៅឆ្នាំ២០០៥ ក្រោយពេលដែលលោកម៉ះមូដ អះម៉ាឌីនចាត ឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ