ទំនាក់ទំនងស្មុគស្មាញក្នុង “ស្នេហាត្រីកោណ” ចិន-អាមេរិក-តៃវ៉ាន់
មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ចិន និងអាមេរិកបានជួបប្រជុំគ្នា កាលពីថ្ងៃសុក្រ ២៩ កក្កដា ២០១១ នៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីងតោន ដើម្បីពិភាក្សាគ្នាអំពីគម្រោងដែលអាមេរិកចង់លក់គ្រឿងសព្វាវុធទៅឲ្យកោះតៃវ៉ាន់។ អាមេរិកព្យាយាមស្វះស្វែងរកការយោគយល់គ្នាជាមួយចិន ដើម្បីបញ្ចៀសកុំឲ្យមានភាពតានតឹង ដូចកាលពីឆ្នាំទៅមិញទៀត។ ការជួយពង្រឹងវិស័យការពារជាតិតៃវ៉ាន់ គឺជាកាតព្វកិច្ចដែលមានចែងក្នុងច្បាប់អាមេរិក ក៏ប៉ុន្តែ ការរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិនក៏ជាផលប្រយោជន៍ជាតិដ៏សំខាន់មួយដែរ។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:០៥
មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានឲ្យដឹងថា នៅថ្ងៃទី១ តុលា ២០១១ខាងមុខនេះ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកនឹងត្រូវធ្វើការសម្រេចជុំវិញសំណើរបស់តៃវ៉ាន់ ដែលសុំទិញយន្តហោះចម្បាំងធុន F-16 ចំនួន ៦៦គ្រឿង។
កាលពីថ្ងៃសុក្រ ម្សិលមិញ ជំនួបមួយត្រូវបានរៀបចំធ្វើឡើង នៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីងតោន រវាងមន្រ្តីការទូតជាន់ខ្ពស់ចិន ដែលទទួលបន្ទុកកិច្ចការតៃវ៉ាន់ និងអនុរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាមេរិក។ ខ្លឹមសារនៃជំនួបបិទទ្វារនេះមិនត្រូវបានគេប្រកាសឲ្យដឹងជាសាធារណៈនោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ យោងតាមបណ្តាញសារព័ត៌មានចិនស៊ីនហួ (Xinhua) ក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះ មន្រ្តីការទូតចិនបានសង្កត់ធ្ងន់អំពីជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលចិន ដែលជំទាស់ជានិច្ចចំពោះការលក់អាវុធអាមេរិកទៅឲ្យកោះតៃវ៉ាន់ ពីព្រោះ វាធ្វើឲ្យខូចដល់ទំនាក់ទំនងចិន-អាមេរិកផង និងធ្វើឲ្យខូចទំនាក់ទំនងសន្តិភាពរវាងចិនដីគោក និងកោះតៃវ៉ាន់ផង។
គួរបញ្ជាក់ថា កាលពីឆ្នាំ២០១០កន្លងទៅនេះ រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកអូបាម៉ាបានសម្រេចអនុញ្ញាតលក់គ្រឿងសព្វាវុធមួយចំនួន ទៅឲ្យកោះតៃវ៉ាន់ ក្នុងនោះរួមមានជាពិសេស មីស៊ីលប្រឆាំងមីស៊ីល និងឧទ្ធម្ភាគចក្រយោធាដ៏ទំនើប ប្រភេទ Black Hawk ។ ការសម្រេចនោះបានធ្វើឲ្យចិនខឹងសម្បារយ៉ាងខ្លាំង រហូតបានផ្អាកទំនាក់ទំនងយោធាជាមួយអាមេរិកអស់រយៈពេលជាច្រើនខែ។
កិច្ចប្រជុំរវាងមន្រ្តីអាមេរិក និងចិន កាលពីម្សិលមិញនេះ ទំនងជាធ្វើឡើងក្នុងគោលដៅ ស្វែងយល់ពីគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីបញ្ចៀសភាពចម្រូងចម្រាសជាថ្មីទៀត នៅពេលរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ធ្វើការសម្រេចរឿងលក់អាវុធទៅឲ្យតៃវ៉ាន់ នៅខែតុលាខាងមុខ។
កាលពីដើមខែកក្កដា កន្លងទៅថ្មីៗនេះ លោកម៉ៃក៍ មូលិន (Mike Mullen) នាយសេនាធិការកងទ័ពចម្រុះអាមេរិក បានទៅបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការ នៅប្រទេសចិន។ ទាក់ទងនឹងសំណុំរឿងតៃវ៉ាន់ លោកមូលិនបានប្រាប់សមភាគីចិនថា ការលក់គ្រឿងសព្វាវុធទៅឲ្យតៃវ៉ាន់ គឺជាកាតព្វកិច្ចផ្លូវច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ព្រោះវាមានចែងក្នុងច្បាប់ ដែលសភាអាមេរិកអនុម័ត កាលពីឆ្នាំ១៩៧៩។
កាលពីសប្តាហ៍មុន គណៈកម្មការកិច្ចការបរទេស នៃរដ្ឋសភាអាមេរិក (House of Representatives) បានបោះឆ្នោតអនុម័តលើសេចក្តីសម្រេចមួយ ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ ដើម្បីសម្រេចលើការលក់អាវុធទៅឲ្យតៃវ៉ាន់។
គួររំឭកឡើងវិញថា នៅមុនឆ្នាំ១៩៧៩ សហរដ្ឋអាមេរិកទទួលស្គាល់តែរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋចិន (តៃវ៉ាន់) មួយប៉ុណ្ណោះថាជារដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់របស់ចិន។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៩៧៩ អាមេរិកក៏បានផ្លាស់ប្តូរមកទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (ចិនដីគោក) វិញម្តង ហើយទទួលស្គាល់ថា តៃវ៉ាន់គឺជាផ្នែកមួយនៃប្រទេសចិន មិនមែនជារដ្ឋឯករាជនោះទេ (នយោបាយចិនមួយ)។
ក៏ប៉ុន្តែ នៅឆ្នាំដដែលនោះ សភាអាមេរិកបានអនុម័តច្បាប់មួយ (Taiwan Relations Act) បង្កើតកាតព្វកិច្ចឲ្យរដ្ឋាភិបាលអាមេរិករក្សាទំនាក់ទំនងជាមួយតៃវ៉ាន់ដូចមុន ក្នុងនោះរួមមានទំនាក់ទំនងផ្នែកវប្បធម៌ និងពាណិជ្ជកម្ម ព្រមទាំងទំនាក់ទំនងការទូតក្រៅផ្លូវការ។ ច្បាប់នេះក៏បានតម្រូវផងដែរឲ្យរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកផ្គត់ផ្គង់គ្រឿងសព្វាវុធ សម្រាប់ឲ្យតៃវ៉ាន់ទុកការពារខ្លួន។ បើទោះជាអាមេរិកមិនដាក់តាំងស្ថានទូតនៅតៃវ៉ាន់ ក៏ប៉ុន្តែ ការិយាល័យនៃវិទ្យាស្ថានមួយ ឈ្មោះ American Institute of Taiwan ត្រូវបានបង្កើតឡើង នៅក្រុងតៃប៉ិ ដែលមានបេសកកម្មប្រហាក់ប្រហែលនឹងស្ថានទូតដែរ។
និយាយជារួម ជាផ្លូវការ អាមេរិកទទួលស្គាល់តែរដ្ឋាភិបាលចិនដីគោក មិនទទួលស្គាល់តៃវ៉ាន់ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង តៃវ៉ាន់នៅតែជាសម្ព័ន្ធមិត្តជាយុទ្ធសាស្រ្តរបស់អាមេរិកដដែល។
ក៏ប៉ុន្តែ ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ នៅពេលដែលចិនដីគោកមានកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែខ្លាំង ផលប្រយោជន៍របស់អាមេរិកនៅចិនក៏មានកាន់តែច្រើន។ ការរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិន កាន់តែក្លាយជារឿងចាំបាច់មួយរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក។ ទំនាក់ទំនងអាមេរិក-ចិន-តៃវ៉ាន់ ក៏បានក្លាយបន្តិចម្តងៗទៅជា “ស្នេហាត្រីកោណ” ដ៏ស្មុគស្មាញមួយ។
រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានបង្ហាញនូវភាពប្រយ័ត្នប្រយែងកាន់តែខ្លាំង ដោយព្យាយាមថ្លឹងថ្លែងមិនឲ្យសំណុំរឿងតៃវ៉ាន់ក្លាយជាឧបសគ្គរារាំងទំនាក់ទំនងជាមួយចិនដីគោក។ ភាពប្រយ័ត្នប្រយែងនេះបានបង្ហាញឲ្យឃើញតាមរយៈការពន្យារពេលលក់អាវុធទៅឲ្យតៃវ៉ាន់ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
គួរបញ្ជាក់ថា តៃវ៉ាន់បានស្នើទិញសព្វាវុធជាច្រើនពីអាមេរិក ក្នុងនោះក៏មានសំណើសុំទិញយន្តហោះចម្បាំងទំនើបៗ និងនាវាមុជទឹកផងដែរ។ សំណើនេះត្រូវបានលោកប្រធានាធិបតីប៊ូសយល់ព្រមជាគោលការណ៍តាំងពីឆ្នាំ២០០១ម៉្លេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ រហូតមកទល់ពេលនេះ ជាង ១០ឆ្នាំកន្លងទៅហើយ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកនៅតែមិនទាន់លក់យន្តហោះចម្បាំង និងនាវាមុជទឹកទៅឲ្យតៃវ៉ាន់នៅឡើយ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ